bilsot - AMATEUR PHOTOGRAPHER - ...Λείπει μια Καρυάτιδα! Μα εμείς θα την φέρουμε πίσω!

Παρασκευή 9 Οκτωβρίου 2009

O ΧΡΟΝΟΣ ...ΑΛΛΟΤΕ ΦΙΛΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΤΕ ΕΧΘΡΟΣ




Οι υποχρεώσεις της οικοκυράς που έχω αναλάβει απο τα νεανικά  μου χρόνια, έχουν μεν μειωθεί κατά πολύ δεν έχουν όμως σταματήσει...
Σε μέρα λοιπόν γενικού ξεσκονίσματος... έπεσαν  μπροστά μου  οικογενειακά άλμπουμ φωτογραφιών.
 Και εκεί έκανα ένα τάιμ-άουτ στις δουλειές και αφέθηκα να χαζεύω τις στιγμές του παρελθόντος...
Εμένα μωρό, άνηβη, έφηβη, μαθήτρια σπουδάστρια,φίλες-φίλοι χρόνια όμορφα τόσο κοντά μα αλοίμονο και τόσο μακρινά πιά!
 Δίπλα μου όλοι εκεί, ο παιδικός έρωτας που έγινε σύντροφος ζωής μετά τα παιδιά που κυρίευσαν την ζωή μας οι χαρές και  οι αγωνίες τους,  όλα και όλοι εκεί περνούσαν εμπρός μου και μου θύμιζαν τον χρόνο που έχει περάσει απο τότε τι μου άφησε και τι μου πήρε...
Οι ποιητές μας τον χαρακτηρίζουν αδυσώπητο και μάλλον έχουν δίκιο! Σημάδια της σκληρότητας του διέκρινα και γώ όταν προέβαλα τις παληές φωτογραφίες μου δίπλα στο είδωλο του ευατού μου στον καθρέπτη.
Χαμογέλασα και με φιλική διάθεση καλωσόρισα για άλλη μια φορά  την "ώριμη ηλικία" την οποία διανύω.
Έμεινα όμως να διαλογίζομαι την έννοια του χρόνου και ανέτρεξα σε μια παλιότερη δημοσίευση της εφημερίδας των ΝΕΩΝ σχετικά με την μέτρηση του χρόνου στην Αρχαία Ελλάδα, την οποία την βρίσκω πολύ ενδιαφέρουσα και θάθελα να την μοιραστώ μαζί σας.


Η ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ







Σε αντίθεση με τις σύγχρονες αντιλήψεις καταγραφής του ετήσιου χρόνου και εφαρμογής του ημερολογίου, οι αρχαίοι Έλληνες δεν έκαναν χρήση ενός πανελλήνιου ετήσιου λειτουργικού κειμένου, το οποίο να ρυθμίζει την καθημερινή θρησκευτική και πολιτικοκοινωνική ζωή στο σύνολό της.


Η διάρθρωση του ετήσιου χρόνου στην αρχαία Ελλάδα χαρακτηρίζεται από την εφαρμογή κοινών μεταξύ των πόλεων πρακτικών (υιοθέτηση του σεληνο-ηλιακού ημερολογίου, εφαρμογή εμβόλιμων μηνών) που εξασφάλιζαν, κατά τον Πλάτωνα, τη διευθέτηση της "τάξης" - δηλαδή της τακτοποίησης "των ημερών σε μήνες και των μηνών σε χρόνια"- με σκοπό κυρίως την εξίσωση του εορτασμού των λατρευτικών πράξεων με συγκεκριμένες εποχές του έτους.


Αυτά επισήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η κ. Σοφία Κραβαρίτου, αρχαιολόγος - διδάκτωρ Θρησκευτικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και διδάκτωρ της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας του Πανεπιστημίου της Λωζάννης, η οποία εργάζεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Θεσσαλικών Σπουδών (με έδρα στο Βόλο), με αφορμή διάλεξή της στο πλαίσιο εκδήλωσης του Φιλολογικού, Ιστορικού, Λογοτεχνικού Συνδέσμου "Φ.Ι.Λ.Ο.Σ.".


Μάλιστα, σύμφωνα με την ίδια, η οργάνωση της καθημερινής θρησκευτικής και πολιτικής πραγματικότητας στην αρχαία Ελλάδα χαρακτηρίζεται από δύο παραμέτρους:


α) τη διαφοροποίηση των ονομάτων των μηνών από πόλη σε πόλη, την ύπαρξη ενός μεγάλου αριθμού τοπικών εορτών με αναφορά σε τοπικούς ήρωες και τοπικά ιστορικά γεγονότα που μέσω της ετήσιας ανακύκλωσής τους τονίζουν την ιδιαιτερότητα κάθε πόλης ή κοινότητας


β) τις διαρκείς αλλαγές και εμβολές νέων δεδομένων ανάλογα με την εκάστοτε ιστορική περίοδο. Σε αυτά προστίθενται, επίσης, ανορθόδοξες παρεμβολές στην κανονική ροή του χρόνου που επιβάλλονταν από τις εκάστοτε κοινωνικοπολιτικές συνθήκες.


Ειδικότερα, όπως αναφέρει η κ.Κραβαρίτου, οι Έλληνες υιοθέτησαν το σεληνο-ηλιακό "ημερολόγιο" και έκαναν χρήση διαφόρων συστημάτων πρόσθεσης εμβόλιμων μηνών στη διάρκεια ενός κανονικού έτους (διητερίς, τετραετηρίς ή πενταετηρίς, οκταετηρίς και εννεακαιδεκαετηρίς), για να πετύχουν την αντιστοιχία των 12 σεληνιακών μηνών με ένα ηλιακό έτος (365, 242 ημέρες) ή με ένα πλήρη κύκλο των εποχών.


H σταθεροποίηση αυτής της αντιστοιχίας θα εξασφάλιζε κατ' επέκταση τη σταθερή σχέση των εορτών με τις εποχές.


Συνολικά, γνωρίζουμε πάνω από 130 τοπικά ονόματα μηνών και επιπλέον τις διαλεκτικές παραλλαγές τους, που συνήθως αποτελούσαν παράγωγα των ονομάτων των εορτών ή των θεϊκών επιθέτων και αντιστοιχούσαν σε ξεχωριστές πόλεις.


Oι εμβόλιμοι μήνες έπαιρναν συνήθως ένα από τα υπόλοιπα ονόματα με την πρόσθετη ένδειξη- "δεύτερος", "ύστερος" ή, όπως συμβαίνει στη Θεσσαλία, με την ένδειξη "εμβόλιμος".


Όπως επισημαίνει η κ.Κραβαρίτου, ο πρώτος μήνας κάθε έτους συνέπιπτε με το θερινό (π.χ. Aθήνα) ή το χειμερινό ηλιοστάσιο (π.χ. Δήλος), και με την εαρινή (π.χ. Δελφοί) ή τη φθινοπωρινή ισημερία (π.χ.΄Aργος).


Παράλληλα με το σεληνιακό μήνα, που χαρακτηρίζεται από τα επιγραφικά κείμενα ως "μήν κατά θεόν" ή "μήν κατά Σελήνην", η οργάνωση του ετήσιου χρόνου γινόταν επίσης με βάση τη θητεία των πολιτικών αρχόντων (π.χ. αττική οργάνωση και διαίρεση του ετήσιου χρόνου σε πρυτανείες) και σε αυτή την περίπτωση ο μήνας ονομάζονταν "μήν κατ' άρχονταν".


Tα διαφορετικά δε αυτά συστήματα ονομασίας και οργάνωσης του ετήσιου χρόνου λειτουργούσαν παράλληλα στην καθημερινή πραγματικότητα κάθε πόλης, όπως παράλληλα λειτουργούσε και η θρησκευτική με την πολιτική της έκφραση.


Ωστόσο, σύμφωνα με την Ελληνίδα επιστήμονα, τα παραπάνω στοιχεία που αντιπροσωπεύουν την "τάξη" με την οποία διευθετούνταν κατά τον Πλάτωνα ο κυκλικός θρησκευτικός χρόνος στην Αρχαία Ελλάδα, έρχονται σε αντίθεση με τον Aριστοφάνη, ο οποίος επικαλείται δυσαρέσκεια των θεών -μεταξύ των οποίων και της Σελήνης- λόγω της άτακτης οργάνωσης των εορτών.


Η ίδια σημειώνει πως διέφερε στην αρχαιότητα και η αντιστοιχία μεταξύ ομώνυμων μηνών διαφορετικών πόλεων. Για παράδειγμα, εάν στον 5ο αι. π.X. ο αττικός Eλαφηβολιών (Mάρτιος/Aπρίλιος) αντιστοιχούσε στον σπαρτιατικό Aρτεμίσιο, ο Aρτεμισιώνας της Δήλου αντιστοιχούσε στον αττικό Mουνυχιώνα (Aπρίλιο/Mάϊο).


Όμως, παρ' όλη την αναντιστοιχεία, παρατηρείται ότι και οι δύο ομώνυμοι μήνες Aρτεμίσιος και Aρτεμισιών αποτελούν ανοιξιάτικους μήνες, γεγονός που δικαιολογεί και την πρόταση του Θουκυδίδη.


Kατά την ελληνιστική όμως εποχή και έπειτα από άπειρες αλλαγές της ροής του κυκλικού χρόνου, οι ομώνυμοι μήνες διαφορετικών πόλεων μπορούσαν να ανήκουν σε διαφορετικές εποχές του έτους.


Η κ.Κραβαρίτου δεν παραλείπει να αναφέρει πως η οργάνωση του αρχαίου κυκλικού χρόνου-που βρισκόταν σε στενή συνάρτηση με το γεωγραφικό χώρο, αλλά και με το ιστορικό του πλαίσιο- επηρεαζόταν σαφέστατα από τα κοινωνικο-πολιτικά γεγονότα κάθε περιοχής.


Πολιτικοκοινωνικά φαινόμενα επηρέαζαν εμφανώς τον εορτασμό κάποιων εορτών, αλλά και τη σχέση τους με τα πρωταρχικά γεγονότα σε ανάμνηση των οποίων τελούνταν.


Πολλά από τα πρωταρχικά αυτά γεγονότα, επισημαίνει, χάνονταν στο παρελθόν, στις αρχές δηλαδή της ιστορίας κάθε κοινότητας και ο ετήσιος εορτασμός τους ή η κατάργησή τους συνέβαλαν στη διαφύλαξη ή στη διατάραξη της ιστορικής μνήμης των τοπικών πληθυσμών.


Ο συνοικισμός, για παράδειγμα, των πόλεων της Μυκόνου έγινε τον 2ο αιώνα π.X., χωρίς παρεμβολή ξένης δύναμης και χωρίς να αλλάξουν τα ονόματα των μηνών, ούτε οι τοπικές λατρείες ηρώων και αρχηγετών, που παρέπεμπαν σε μυθικά γεγονότα του παρελθόντος, τα οποία συντηρούσαν την ιστορική μνήμη αυτών των φιλικά διακείμενων μεταξύ τους πόλεων.


Αντίθετα, ο τύραννος Διόνυσος των Συρακουσών, όταν κατέλαβε τον 4ο αιώνα π.X. τη Σικελική Νάξο άλλαξε τα Ιονικά ονόματα των μηνών σε Δωρικά, και μετονόμασε την πόλη σε Ταυρομένιο, προσπαθώντας να ανακατευθύνει την ιστορική της μνήμη.


Aλλά και οι Mακεδόνες, στο θεσσαλικό χώρο, αφού άλλαξαν ριζικά τα ονόματα των μηνών των μαγνητικών πόλεων, αφενός διατήρησαν και εξωράισαν παλιές λατρείες που ευνοούσαν τη συνοχή του συνοικισμένου πληθυσμού, αφετέρου δε ίδρυσαν τη λατρεία των νέων αρχηγετών και κτιστών του συνοικισμού, γεγονός στο οποίο αντιτίθεται με ψήφισμά του ο μαγνητικός δήμος των Ιωλκίων, αποδεικνύοντας περίτρανα το ρόλο του "ημερολογίου" στη δημιουργία αλλά και στη διαφύλαξη της ιστορικής συνείδησης, καταλήγει η αρχαιολόγος.

12 σχόλια:

Roadartist είπε...

Είναι δύσκολο να εξικειωθείς με το χρόνο που περνάει..αλλά αν το καταφέρεις τότε έχεις πετύχει πραγματικά πολλά..
Ωραίες οι αναφορές για την αρχαία Ελλάδα, καλό σου σκ.

kariatida62 είπε...

Φίλη Roadartist,κάτι συμβαίνει με σένα και τον χρόνο γιατί μέσα απ'αυτόν κάπου σε ...χάνω! Είσαι καλά? Ελπίζω να μην ακούγομαι παραπονιάρα...
Καλό Σ/Κ και σε σένα!

Εφη είπε...

δυστυχως, δεν μπορουμε να σταματησουμε τον χρονο. γιαυτο καλα θα ειναι να συμβιβαζομαστε μαυτον για να μην μας παιρνει απο κατω. αυτη την ''ωριμη ηλικια'' διανειω και γω και μελαγχολω και να φοβαμαι λιγακι οταν σκεφτομαι οτι αρχισε να με παιρνει η κατηφορα. τι να γινει ομως; ετσι ειναι η ζωη.
καλη σου μερα και καλο π/σ/κ

kariatida62 είπε...

Όταν η υγεία σου το επιτρέπει και μπορείς να χαρείς την κάθε μεγάλη περίοδο της ζωής σου έχεις καταφέρει να αγγίξεις την ευτυχία!
Έφη πιστεύω ότι και αυτή η περίοδος της ζωής μας που διανύουμε(είμαστε συνομήλικες-γεννημένες το ίδιο...σωτήριο έτος χαχαχαχα)έχει την χάρη της καιτις ομορφιές της! Μη σε παίρνει απο κάτω...

b|a|s|n\i/a είπε...

μοιάζει τόσο μαγικό. και ίσως ανεξερεύνητο. ο χρόνος που περνά. ο χρόνος που δεν περνά. εμείς στο πέρασμά του. το θέμα είναι να περπατάμε μαζί του. και να μην τον κυνηγάμε. ή μας κυνηγά. :) καλησπέρα σου. ένα όμορφο σουκού να έχεις.

kariatida62 είπε...

Basnia,συμφωνώ μαζί σου...αρκεί να φροντίζουμε να τον έχουμε πάντα σύμμαχό μας!
Να περάσεις και σύ καλά!

A.G.Selena είπε...

Ο χρόνος είναι φίλος καλή μου.Έτσι τον βλέπω εγώ.Κι αν το σώμα "σπάει", το μυαλό και η καρδιά πάντα ανανεώνονται στο πέρασμά του...

Το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να τον ζούμε όπως πρέπει,χωρίς βιάση.Και να τον ΖΟΥΜΕ όχι απλά να τον δεχόμαστε...

Πολύ ενδιαφέρον το άρθρο που παρέθεσες...
Τα φιλιά μου.Καλό Σ/Κ.

kariatida62 είπε...

χαίρομαι selena, που βλέπεις με αισιοδοξία το μέλλον. Η νεανική σου φωνη στην παρέα μας δίνει ζωντάνια! Ευχαριστώ για την συμμετοχή σου. Φιλιά και απο μένα.

Saq είπε...

Εγώ θα σταθώ λίγο στις παλιές φωτογραφίες που κατά καιρούς ρίχνω και εγώ μια ματιά. Δεν είναι πραγματικά απίστευτο το συναίσθημα όταν βλέπεις τον εαυτό σου μικρότερο και συνειδητοποιείς το πέρασμα του χρόνου από πάνω σου και τις αλλαγές που επέφερε; άλλοτε σε πιάνει θλίψη και λησμονιά και άλλοτε απλά χαίρεσαι για αυτά που κατάφερες να γίνεις.

kariatida62 είπε...

Newton, καλημέρα και στην αυλή μου! Πραγματικά απίστευτο το συναίσθημα...όταν φτάνεις δε και σε πρόσωπα αγαπημένα που ήσαν δίπλα σου και πλέον δεν υπάρχουν στην ζωή εκεί η μελαγχολία μεγαλώνει και τότε σκέφτεσαι τον χρόνο ως εχθρός σου!

Ανώνυμος είπε...

Αυτή την ανάρτηση την κλέβω και ρίχνει άγκυρα το πειρατικό εδώ.
Συγχαρητήρια.

kariatida62 είπε...

ΧΑΧΑΧΑΧΑΧΑ, Καλώς ήρθες Θαλλασοκάτορα!