Ο "ΠΕΝΤΟΖΑΛΗΣ" ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ

Ενας ήρωας, πολύ γνωστός για τους συμπατριώτες του , λιγότερο γνωστός για την υπόλοιπη Ελλάδα  ήταν ο  Ιωάννης Βλάχος ή  Δασκαλογιάννης όπως γράφτηκε  με χρυσά γράμματα, στο βιβλίο της Ιστορίας.
 "Κορυφή της Κρητικής θυσίας!" τον αποκάλεσε ο μεγάλος Παλαμάς.
Ο ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ, δηλαδή ο Ιωάννης Δάσκαλος, ήταν μια από τις πλέον ηρωικές μορφές των αγώνων των Ελλήνων κατά των Τούρκων κατακτητών. Και ίσως ο καθαρότερος από όλους!
 Δεν είχε υπηρετήσει ποτέ στις αυλές των πασάδων, όπως άλλοι πρωτοκαπετάνιοι του 1821, ούτε στρατεύθηκε σαν αρματολός.
 Το ήθος, η καρτερία, η αυτοθυσία του τον τοποθετούν σε θέση περίοπτη στην κορυφή των αγώνων του Γένους.
Ήταν υπερήφανος, ονειροπόλος, γενναίος, πλούσιος και τολμηρός. Αλλά και εύπιστος! Δεν ανήκε στο είδος των ανθρώπων του πολέμου. Ήταν ναυτικός, με δικά του καράβια και ταξίδευε από τη Μασσαλία ως τα λιμάνια του Εύξεινου και από το βάθος του Αδρία, την Τεργέστη, ως τα αφρικανικά λιμάνια, την Αλεξάνδρεια και την Μπιγκάζα. Είχε, μαζί με τ’ αδέρφια του, ναυτικά «πρακτορεία» στα κυριότερα λιμάνια και σε πολλά ελεύθερα ελληνικά νησιά, όπως στα Κύθηρα.
 Υπήρξε  έμπορος μεγάλος, ταξιδευτής κατείχε την  πείρα του κόσμου και οι γνωριμίες  του με εξέχοντα πρόσωπα της εποχής, ήσαν πολλές! Γι' αυτό  ήταν ο μόνος Σφακιανός της εποχής που τολμούσε να κυκλοφορήσει στην επαρχία με ευρωπαϊκά ρούχα, χωρίς να τον αποκαλούν ψαλιδόκωλο!
Απέκτησε μόρφωση στο εξωτερικό, πιθανώς στην Ιταλία εφ'όσον μιλούσε άπταιστα τα Ιταλικά
Εκτός την Ιταλική μιλούσε άνετα και την Ρωσική.
Στην εμφάνιση ήταν άντρας μετρίου αναστήματος, ανδροπρεπής και εύχαρις σαν χαρακτήρας.
Είχε φυσική ευφράδεια και έπειθε εύκολα αφού είχε το χάρισμα της ρητορικής .
Κατά την διάρκεια των μεγάλων του ταξειδίων, δεν άργησε να βρεθεί στις συσκέψεις των Ελλήνων του εξωτερικού που γινόταν στην Τριέστη υπό την υποκίνηση του Ορλώφ για επαναστατικό κίνημα στην σκλαβωμένη Ελλάδα. Δέχτηκε  αμέσως την πρόταση για επανάσταση, δίνοντας βάση στα μεγάλα λόγια και τις κούφιες υποσχέσεις περί ρωσικής βοήθειας και συμπαράστασης.
  Γυρνά στα Σφακιά γεμάτος όνειρα και ενθουσιασμό για την απελευθέρωση του τόπου του και με τόσα χαρούμενα συναισθήματα δεν δυσκολεύεται καθόλου, μια κι έχει φυσικό ηγετικό χάρισμα, να εμψυχώσει τους συμπατριώτες του. Τους κάνει να πιστέψουν ότι ήρθε η ώρα να ελευθερωθεί το γένος των Ελλήνων από τους Αγαρηνούς με τη βοήθεια του ξανθού γένους, των Ρώσων δηλαδή, όπως προέλεγε ο χρησμός της «Οπτασίας» του Αγαθαγγέλου, ενός περίεργου βιβλίου που κυκλοφορούσε ευρύτατα τον 18ο αιώνα. Το βιβλίο αυτό, όποιος κι αν ήταν ο σκοπός εκείνου που το έγραψε κι ανεξάρτητα της προφητικής του αξίας, είναι γεγονός πως είχε μεγάλη επίδραση στο φρόνημα των Ελλήνων, αναπτέρωσε και ενίσχυσε αναμφισβήτητα τις ελπίδες για την απελευθέρωση και ανάσταση της εθνικής κληρονομιάς.
Ο Αλέξιος Ορλώφ, που βρισκόταν τότε στη Πάρο με το ρώσικο στόλο, στέλνει  επιστολή στον Δασκαλογιάννη και του υπόσχεται για άλλη μια φορά βοήθεια, αφού αρχίσει τον αγώνα.
Με τη γραπτή διαβεβαίωση του αρμόδιου εκπροσώπου της Ρωσίας, δεν ήταν δυνατόν να μη πιστέψει  οτι μια ομόδοξη αυτοκρατορία, με τόσες δυνατότητες, μπορούσε να τους εγκαταλείψει στα νύχια του αιμοβόρου θηρίου για να τους κατασπαράξει. Και την ημέρα του Ευαγγελισμού, στις 25 του Μάρτη του 1770, συγκεντρώνονται στην Ανώπολη και με αφάνταστο ενθουσιασμό υψώνουν την σημαία της επανάστασης. Όμως τελευταία στιγμή ο Αλέξιος Ορλώφ με το ρώσικο στόλο, αντί να πλεύσει προς τα Χανιά, όπως είχε υποσχεθεί με την επιστολή προς τον Δασκαλογιάννη, έπλευσε προς τον Τσεσμέ όπου και συμμάχησε με τον τούρκικο στόλο και του δόθηκε ο τίτλος Τσεσμενεσκη, δηλαδή νικητής του Τσεσμέ. Ο Δασκαλογιάννης βλέπει τα σχέδια του να καταρρέουν μετά την εγκατάλειψη των Ρώσων, εν τούτοις δεν εγκαταλείπει τον αγώνα. Δεν υποκύπτει. Συνεχίζει έστω κι αν αρχίζει να χάνεται κάθε ίχνος ελπίδας. Παρά την τεράστια αριθμητική υπεροχή του εχθρού, δίνει φονικότατη μάχη στα στενά της Νίμπρου που κρατά δύο ολόκληρες μέρες. Ο σκοπός του δεν είναι φυσικά να εμποδίσει τη προέλαση του εχθρού αλλά να την καθυστερήσει, για να δοθεί καιρός στα γυναικόπαιδα να επιβιβασθούν στα καράβια, μια και δεν υπήρχε πια άλλη σωτηρία. Από τους 800 άνδρες του έχουν σκοτωθεί οι 300 όμως και οι Τούρκοι πλήρωσαν με τίμημα 1000 νεκρούς τη μάχη της Νίμπρου. Οι Τούρκοι πληροφορούνται ότι τα γυναικόπαιδα έχουν σκοπό να επιβιβασθούν στα καράβια για να δραπετεύσουν κι αμέσως 6000 στρατός καταφθάνει στην Ανώπολη για να τα εμποδίσει. Εφτακόσιοι Σφακιανοί που βρίσκονται στην περιοχή τρέχουν για να τα προστατεύσουν. Πάνω από το Λουτρό γίνεται άγρια μάχη στήθος με στήθος, με το μαχαίρι, γιατί με τα όπλα υπήρχε κίνδυνος να κτυπήσουν τα γυναικόπαιδα. Από τους 700 Σφακιανούς οι 300 σκοτώθηκαν και οι Τούρκοι μπαίνουν στο τέλος στην Ανώπολη. Άρχισε άγρια σφαγή. Άνδρες και γυναίκες πολεμούν απεγνωσμένα ώσπου σκοτώθηκαν όλοι και όλες. Μόνο εκατό γυναικόπαιδα που αιχμαλώτισαν οι Τούρκοι επέζησαν από τούτο το άγριο μακελειό. Οι Τούρκοι απο εκεί και μετά συνέχιζαν το εξοντωτικό τους έργο, κόβοντας δέντρα, ξεριζώνοντας αμπέλια. Όσους άνδρες συλλάμβαναν τους έσφαζαν επί τόπου, ενώ τις άσχημες γυναίκες, τα παιδιά και τους γέρους τους έριχναν σε γκρεμούς για να διασκεδάσουν.

Ο Δακαλογιάννης εμαρτύρησε φρικτά  κάτω απο το μαχαίρι του δημίου του, που αφού τον έδεσε τον έγδαρε ζωντανό με κοπτερό μαχαίρι, κάτω από τους καγχασμούς του βάρβαρου πλήθους και του ίδιου του πασά.
Έπειτα έφεραν δεμένο τον αδερφό του Χατζή Σγουρομάλλη και όταν είδε ο ένας τον άλλο,"εμουγκαλίσθησαν ως βόες δις και τρις" κατά την έκφραση του ιστορικού. (Από τη στιγμή εκείνη ο Σγουρομάλλης τρελάθηκε)
 Μπροστά του έβαλαν ένα καθρέπτη για να μεγαλώσουν την οδύνη του!.Όλα τα αδιανόητα σκληρά μαρτύρια τα άντεξε, δίχως να εκστομίσει ούτε ύβρεις, ούτε ένα «ωχ»! έως ότου υπέκυψε...
 Ο μεγάλος αυτός αγωνιστής και ήρωας έσβησε στις 17 Ιουνίου του 1771.
Η επανάσταση του Δασκαλογιάννη υπήρξε το πρώτο σκίρτημα της Κρητικής ψυχής ενάντια στο φοβερό δυνάστη.
Ο θρύλος λέει ότι στάθηκε ο εμπνευστής του λεβέντικου κρητκού χορού ΠΕΝΤΟΖΑΛΙ και δείτε πώς οι Σφακιανοί διηγούνται την γέννησή του!