...Και τ'απαγορευμένα ....μικρά ρεμπέτικα! Νο2

 

Μαμούνι: Ποιός είναι αυτός Κάρυ;

Kάρυ: Aυτός είναι ο Δημήτριος Μπαϊρακτάρης ο πρώτος Αστυνομικός Διευθυντής της Αθήνας.

 Γεννήθηκε το 1833 στο Αγρίνιο και πέθανε το 1900 στην Αθήνα. 

Καταγόταν  από Σουλιώτικη οικογένεια κατατάχθηκε στο στρατό το 1848 ως στρατιώτης στην αρχή.

Γρήγορα προάχθηκε σε αξιωματικό του πεζικού.

Έλαβε ενεργό μέρος στη Κρητική επανάσταση το 1866 και το 1893 που συστάθηκε η στρατιωτική αστυνομία διορίσθηκε ως Αστυνομικός Διευθυντής της Αθήνας, απο τον Χαρίλαο Τρικούπη

Ο Δημήτριος Μπαιρακτάρης καταδίωξε με μένος τον "κουτσαβακισμό".

 Έμειναν ιστορικές οι μέθοδοί του! Ο Μπαιρακτάρης θεωρούσε πως θα εξαφανίσει τους θρασύδειλους Κουτσαβάκηδες όχι με τον διωγμό που ηρωοποιεί αλλά με τον εξευτελισμό που ταπεινώνει!

Μαμούνι: Mίλησέ μου για τους ρεμπέτες Κάρυ...πώς ήταν η ζωή τους, πώς συμπεριφέρονταν...

Κάρυ: Oι ρεμπέτες όπως σου είπα και πριν ανήκαν στην χαμηλή κοινωνική και οικονομική τάξη.

Οι περισσότεροι  εξ'αυτών, ζήτημα ήταν, αν  είχαν παρακολουθήσει  τις τρεις πρώτες τάξεις της βασικής εκπαίδευσης.

Μιλούσαν μια δικιά τους γλώσσα(σλαγκ), εξαιρετικά πλούσια σε λέξεις, σε εκφράσεις και σε χειρονομίες...γιατί οι νεοέλληνες σαν μεσογειακός λαός μιλούν και με το στόμα και με τα χέρια.

Η σλαγκ του νεοελληνικού υποκόσμου, σαν γλωσσολογικό φαινόμενο, είναι αμελέτητη. 

Τα ρεμπέτικα τραγούδια έχουν στίχους με λέξεις παρμένες απο την κοινή λαική γλώσσα και την σλαγκ του υποκόσμου. Αυτή η μικτή γλώσσα είναι το εκφραστικό μέσο της ποιήσεως των ρεμπέτικων τραγουδιών.

Το ρεμπέτικο τραγούδι αποτελεί μια αδιάσπαστη ενότητα: MΟΥΣΙΚΗ-ΠΟΙΗΣΗ-ΧΟΡΟΣ.
Κάθε προσπάθεια να δούμε χωριστά τα επιμέρους στοιχεία ενός ρεμπέτικου τραγουδιού είναι βιασμός!
Μόνο για λόγους επιστημονικής μεθοδολογίας εξετάζουμε χωριστά την μουσική, χωριστά τους στίχους και χωριστά τους χορούς των ρεμπέτικων τραγουδιών

 Τα μουσικολογικά προβλήματα που θέτουν τα ρεμπέτικα τραγούδια είναι περίπλοκα.
Για να διερευνηθούν πρέπει να προϋπάρξει μια καταγραφή σε ευρωπαική και βυζαντινή σημειολογία χιλιάδων ρεμπέτικων τραγουδιών.
Το Ελληνικό κράτος μα και τα πανεπιστήμια, τα ωδεία έδειξαν μια αποστροφή απέναντι στο ρεμπέτικο τραγούδι.
Απο πλευράς θεματολογίας διαιρούνται σε αρκετές κατηγορίες:  Ερωτικά, μελαγχολικά, της φυλακής, της μάνας, χασικλίδικα, της ταβέρνας, της ξενιτιάς, του θανάτου κλπ.
Πολλά τραγούδια ταυτόχρονα έχουν τις ιδιότητες και του ερωτικού στοιχείου και του τραγουδιού της φυλακής ή κάποιου άλλου. Γίνεται δηλαδή ένας συνδυασμός.
 Θα πρέπει να τονίσουμε πως τα μισά απ'αυτά είναι  κυρίως ερωτικού περιεχομένου!

Όλα τα ρεμπέτικα τραγούδια χορεύονται! Περίπου τα μισά είναι ζεϊμπέκικα και τ'άλλα μισά χασάπικα.
Ο ζεϊμπέκικος χορεύεται απο ένα άτομο. Ο κάθε μάγκας χορεύει με δικό του τρόπο, εντελώς προσωπικό. Ο χορευτής του ζεϊμπέκικου χορεύει κοιτάζοντας την γη.
Το πρόσωπό του είναι αγέλαστο, σχεδόν απειλητικό.
Όταν η ορχήστρα έπαιζε ζεϊμπέκικο στην πίστα χόρευε μόνον ένας μάγκας. Αν σηκωνόταν κι'άλλος μάγκας να χορέψει (ταυτοχρόνως)αυτό θεωρείτο μεγάλη προσβολή και πρόκληση. Στεκόταν σοβαρή αιτία  άγριου καβγά με μαχαιρώματα!

Ο Χασάπικος (αργός ή γοργός) χορεύεται απο δύο-τρείς μάγκες, που είναι εξαιρετικά φίλοι και νοιώθουν ο ένας τον άλλον, γιατί ο χορός αυτός απαιτεί τέλειο συγχρονισμό κινήσεων.
Ο γοργός χασάπικος (γνωστός ως χασαποσέρβικος) είναι πεταχτός και χαρούμενος χορός.
Γυναίκα να χορεύει ζεϊμπέκικο ήταν πρωτοφανές σκάνδαλο! Και το θέαμα αυτό γινόταν αιτία φονικών καβγάδων. Μόνον οι πόρνες χόρευαν ζεϊμπέκικο...ενώ χασάπικο χόρευαν οι γυναίκες και τότε.

Οι μήτρες του ρεμπέτικου τραγουδιού είναι η φυλακή και ο τεκές. Εκεί, και μόνον εκεί, οι ρεμπέτες έπλασαν τα τραγούδια τους, με ομαδική συνεργασία.
Οι ρεμπέτες τραγουδούσαν με σιγανή και βραχνή φωνή, αβίαστα, δίχως κορόνες,ο ένας μετά τον άλλον.
Το τραγούδι τράβαγε σε μάκρος. Ο κάθε τραγουδιστής πρόσθετε ένα δίστιχο, που συχνά δεν είχε σχέση με το προηγηθέν δίστιχο. Ρεφρέν δεν υπήρχε. Η μελωδία ήταν εύκολη και απλοϊκή.
Ενας μάγκας συνόδευε τους τραγουδιστές με μπουζούκι-έγχορδο όργανο με γλυκύτατο ήχο.
Σαν πρώτη ύλη για τα πρωταρχικά ρεμπέτικα τραγούδια εχρησίμευσε το υλικό των ελληνικών δημοτικών τραγουδιών(ιδίως τα ερωτικά δίστιχα) καθώς και τα τραγουδάκια που έλεγαν οι Ελληνες της Σμύρνης και της Πόλης.

Ο ΣΙΝΑΧΗΣ

(παλιό μουρμούρικο)

Σιναχωμένος μούρχεσαι, σινάχι μου,

απ'την γωνιά , απο πέρα,

και μες στγα χέρια σου κρατάς σινάχη μου,

μια δίκοπη μαχαίρα.

Ν'αφήσεις πια τον τσαμπουκά, σινάχη μου,

μπουζούκια κι αργιλέδες,

κι'έλα μαζί να σμίξουμε, σινάχη μου,

μ'αγάπες κι όλο τρέλες!

ΟΤΑΝ ΜΕ ΚΑΤΕΒΑΖΑΝΕ

(παλιό μουρμούρικο)

Όταν με κατεβάζανε στις μαρμαρένιες σκάλες

τρέξανε απο τα μάτια μου δυό σιγανοψιχάλες

Πορτοκαλιές εφύτεψα, στην φυλακή που μπήκα

και πορτοκάλια έφαγα μ'ακόμα δεν εβγήκα

Στης φυλακής τα σίδερα είναι δυο χελιδόνια,

τόνα δικαζ'ισόβια και τ'άλλο κόβει χρόνια.

Αναθεμάσας φύλακες,εσείς και το καλό σας,

μας πήρατε τον αργιλέ, τον κάνατε δικό σας!

Να πα να πεις στους φίλους μου να μη με καρτεράνε

με σέρνουν χωροφύλακες για την στενή με πάνε...

ΣΤΟ ΜΠΑΡΜΠΟΥΤΙ, ΣΤΟ ΜΠΑΡΜΠΟΥΤΙ

Στο μπαρμπούτι, στο μπαρμπούτι,

μουτην φέραν μπαλαμούτι

Το μπαρμπούτι και το ζάρι

μ'εφεραν σ'αυτό το χάλι!

Ζάρι, πόκα και μπαρμπούτι

μου την φέρνουν μπαλαμούτι.

Αρχινάτε και κουνάτε

και ποτέ μη σταματάτε.

Κάθε μέρα στο μπαρμπούτι 

μου την φέρνουν μπαλαμούτι.

Με τα ζάρια στ'ασπροκούτι 

κι αρχινάτε το μπαρμπούτι.

Στα ζάρια με τυλίξανε,

τα όβολα μου πήρανε.

Στην δεκαετία του '30 αρκετά ρεμπέτικα τραγούδια έγιναν δίσκοι των 78 στροφών κι εγνώρισαν μεγάλη επιτυχία.
Όμως ο δίσκος με την δικιά του τεχνική και την περιορισμένη χρονική διάρκεια(3΄20΄΄), αλλοίωσε το περιεχόμενο και την φόρμα των ρεμπέτικων τραγουδιών. Ταυτόχρονα η δόξα και το χρήμα άρχισαν να διαφθείρουν τους λαϊκούς συνθέτες και τραγουδιστές.....

ΚΑΗΜΟ ΜΕΓΑΛΟ ΑΠΟΧΤΗΣΑ 

(ζεϊμπέκικο του Χατζηχρίστου-1939)

Καημό μεγάλο απόχτησα βαθιά μες την καρδιά μου

έχασα την μανούλα μου, που ήταν παρηγοριά μου.

Θα πάρω κάμπους και βουνά, τις ρεματιές απάνω,

ωσότου νάρθ'η ώρα μου να πέσω να πεθάνω.

Την τελευταία μου στιγμή, τα μάτια μουπριν κλείσω

τότε γλυκειά μανούλα μου, εσένα θα ζητήσω.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ

(Χασάπικο των Μπαγιαντέρα-Αρμπατζόγλου-1940)

Ζούσα μοναχός, χωρίς αγάπη,

όλα γύρω μουήταν σκοτεινά,

και θλιμένος τις βραδιές περνούσα

στου άχαρου σπιτιού μου την γωνιά

Όλα τώρα γύρω μου γελούνε

κι'απ'αγάπη τώρα με μεθούνε,

σαν φιλώ γλυκά τα δυό σου χείλη 

πούναι σαν τριαντάφυλλα τ'Απρίλη.

Έλα οι δυο κρασί παλιό να πιούμε,

κιέτσι με χαρά μαζί να πούμε 

της αγάπης τ'όμορφο τραγούδι,

πούναι σαν της Άνοιξης λουλούδι

ΑΓΑΠΩ ΜΙΑ ΠΑΝΤΡΕΜΕΝΗ

(Ζεϊμπέκικο του Τσιτσάνη 1938)

Αγαπώ μια παντρεμένη,

όμορφη καλοντυμένη,όμορφη καλοντυμένη,

σπιτονοικοκυρεμένη.

Μ'εχει και με καμαρώνει

και ποτέ δεν με μαλώνει, είναι ωραία και μ'αρέσει

ήσυχη και με προσέχει.

Θα μου χτίσει και παλάτια

στολισμένα με διαμάντια,

νάρχονται τα ντερβισάκια να μας παίζουν

μπουζουκάκια.

ΕΙΝΑΙ ΕΥΤΥΧΗΣ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ

(Ζεϊμπέκικο του Τούντα-1939)

Είν'ευτυχής ο άνθρωπος π'αγάπη δεν γνωρίζει

και για κοπέλλες όμορφες το νού του δεν σκοτίζει

Δεν έχει χίλιους -δυό καημούς, δεν τόνε δέρν'ο πόνος,

κι' αν είναι πλούσιος ή φτωχός αυτός το ξέρει μόνος.

Έτσι κι εγώ αγάπησα κι έχω φωτιά μεγάλη

καημούς που δεν περίμενα μούρθανε στο κεφάλι.

ΕΙΜΑΣΤΕ ΦΙΛΟΙ

(ζεϊμπέκικο του Παπαϊωάννου-1949)

Κάθησε, βλάμη για να τα πούμε,

απόψε θέλω να ξηγηθούμε

είμαστε φίλοι και δεν αξίζει

μία γυναίκα να μας χωρίζει

Παιδιά στην πιάτσα είχαμε σμίξει

βαθιά φιλία είχαμε δείξει

μπήκε στην μέση να μας πληγώσει,

να μας γελάσει, να μας προδόσει.

Ητανε σφάλμα: χωρίς αιτία

να διαλύσει τόση φιλία

είμαστε φίλοι και δεν αξίζει 

μία γυναίκα να μας χωρίζει.

Συνεχίζεται....

Χαρισμένο σ'έναν μάγκα που σήμερα γιορτάζει...