Η περιπετειώδης ιστορία...ενός ονόματος Νο 4

ΤΟ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ  ΜΙΑ ΒΑΣΙΚΗ ΑΦΟΡΜΗ ΕΝΑΡΞΗΣ  ΤΟΥ  ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
Οι διώξεις των σλαβόφωνων της Ελλάδας

Ο Λάζαρ Κολίσεφσκι, γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του Κομμουνιστικού Κόμματος Μακεδονίας

Μετά την συμφωνία της Βάρκιζας και την αντικατάσταση των ΕΑΜιτών θεσμών με τις νέες διοικητικές αρχές στην Μακεδονία, οι σλαβόφωνοι χωρικοί έγιναν αντικείμενο πολλαπλών διώξεων.
Γενικότερα το κλίμα στην Ελλάδα απέναντι σ'όλους τους σλαβόφωνους ήταν εχθρικό γιατί η συνεργασία μερίδας σλαβόφωνων κατά την διάρκεια της Κατοχής με τους Ιταλούς και τους Γερμανούς ήταν η αιτία των σκληρών διώξεων που υπέστη το σύνολο σχεδόν των σλαβοφώνων,(ανεξάρτητα αν όντως συνεργάστηκε ή όχι) απο παρακρατικές ομάδες Ελλήνων εθνικιστών που ήθελαν να εκδικηθούν στους σλαβόφωνους για τα δεινά που τους επιφύλαξαν  οι σκληρές συνθήκες της Κατοχής και οι επιδρομές των Ιταλών και των Γερμανών.
 Η ίδρυση και η δράση του ΝΟΦ

Ο Νίκος Ζαχαριάδης στο 2ο Συνέδριο του NOF.

Στις 25 και 26 Μαρτίου 1949, στην εκκλησία του χωριού Ψαράδες στις Πρέσπες συνήλθε το 2^ο Συνέδριο του ΝΟΦ, στο οποίο πήραν μέρος 700 περίπου αντιπρόσωποι, με τη συμμετοχή του Γενικού Γραμματέα του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη.
Τον Απρίλιο του 1945 ιδρύθηκε η οργάνωση των "Μακεδόνων" της Ελλάδας με το όνομα Λαικό Απελευθερωτικό Μέτωπο, το οποίο ουσιαστικά ήταν η συνέχεια του ΣΝΟΦ. Η βάση του ΝΟΦ αποτελούνταν απο σλαβόφωνους κομμουνιστές(πρώην μέλη του ΚΚΕ και του ΣΝΟΦ)που είχαν καταφύγει στην Γιουγκοσλαβία κυνηγημένοι απο τον ΕΛΑΣ τον Οκτώβριο του 1944.
Οι Σλαβομακεδόνες αντάρτες του ΝΟΦ, χρησιμοποιώντας ως βάση τη Λαική Δημοκρατία της Μακεδονίας, εφορμούσαν στην Κεντρική και Δυτική Μακεδονία ως "εκδικητές" των δεινών που υφίσταντο οι Σλαβομακεδόνες, προκαλώντας έτσι μεγαλύτερη ανασφάλεια στην ελληνική κυβέρνηση.
Το αντικομμουνιστικό στρατόπεδο είχε ξεκινήσει ήδη απο το 1943, μια επικοινωνιακή εκστρατεία όπου κατηγορούσε το ΚΚΕ πως ήταν έτοιμο να παραχωρήσει ελληνικά εδάφη.
Απήχηση είχει το σύμφωνο του Πετριτσίου, έγγραφο-κείμενο το οποίο εμφάνιζε το ΚΚΕ νάχει συμφωνήσει τον Ιουλιο του 1943 με το ΚΚΒ για την δημιουργία της Μακεδονικής Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας.
Όμως σήμερα ξέρουμε ότι το σύμφωνο είναι μετά βεβαιότητας πλαστό,αφού το ΚΚΕ δεν είχε κανένα απολύτως λόγο να κάνει μια τέτοια συμφωνία με το αδύναμο τότε ΚΚΒ,αφου το ζήτημα της Μακεδονίας είχε ήδη περάσει στην αρμοδιότητα του Τίτο και της Γιουγκοσλαβίας με υποστήριξη της Μόσχας.Ο Τίτο προωθούσε την ιδέα της δημιουργίας μιας μεγάλης κομμουνιστικής ομοσπονδίας στα Βαλκάνια, η οποία μάλιστα θα περιλάμβανε και την Βουλγαρία.
Η ανασφάλεια των Ελλήνων εντεινόταν απο το γιουγκοσλαβικό αλυτρωτισμό και απο την δράση του ΝΟΦ στην βόρεια Ελλάδα για επικείμενη συνεργασία ΚΚΕ και Γιουγκοσλαβίας με στόχο την προσάρτηση της περιοχής στην Μακεδονία, ενώ έδινε επιχειρήματα για την ανάγκη άμεσης δίωξης των κομμουνιστών.
Τον Ιούνιο του 1946 έγινε η ψήφιση απο την Βουλή το Γ΄Ψήφισμα "περί εκτάκτων μέτρων" αφορώντων την Δημοσία Τάξη και ασφάλεια. Το Γ΄Ψήφισμα  έθετε  σημαντικούς περιορισμούς και βασικές ελευθερίες των πολιτών και η εισαγωγή του αποτελούσε την κήρυξη ενός άτυπου στρατιωτικού νόμου σ'όλη την Ελλάδα.
Το παραπάνω νομοθέτημα στάθηκε αποφασιστικο βήμα για την έναρξη του εμφυλίου πολέμου καθώς ουσιαστικά έθετε την Αριστερά εκτός νόμου.
Η επίσημη κυβέρνηση προσπαθούσε να αποδείξει την σύνδεση του ΝΟΦ με το ΚΚΕ, όμως το ΚΚΕ στην πραγματικότητα(προκειμένου να αναγνωριστεί και να ενταχθεί στην ελληνική κοινωνία) στους πρώτους μήνες λειτουργούσε ανταγωνιστικά με το ΝΟΦ.
Η στροφή της πολιτικής του απέναντι στο ΝΟΦ συνδέεται με τον προσανατολισμό του ΚΚΕ στον ένοπλο αγώνα. Η ηγεσία του γνώριζε πως δεν θα μπορούσε να ξεκινήσει ένοπλο αγώνα δίχως την συνεργασία με την Γιουγκοσλαβία του Τίτο. Έτσι, ύστερα απο έντονες διαβουλεύσεις στο Βελιγράδι και Σκόπια στην διάρκεια του 1946, συμφωνήθηκε η επιστροφή των Σλαβομακεδόνων και η ένταξή τους σε ένοπλους σχηματισμούς του ΚΚΕ.
 Η 5η Ολομέλεια του ΚΚΕ

Η Ελλη Παππά, γνωστή αγωνίστρια της αριστεράς, σύντροφος και μάνα του παιδιού του Νίκου Μπελογιάννη, καταθέτει τις μαρτυρίες της στο βιβλίο "ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΜΙΑΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ" (φωτο)Στην ουσία όλο το βιβλίο είναι ένα αμείλικτο κατηγορώ, όχι για την αριστερά αλλά για την σταλινική ολιγαρχία που την καταδυνάστευσε και την οδήγησε μακριά απο τον λαό και την ψυχή του Ελληνα. Ενα Ζαχαριαδικό ΚΚΕ που εγκλώβισε, "υπνώτισε" και σακάτεψε ότι καλύτερο είχε να προσφέρει σε έμψυχο υλικό η γενιά εκείνη. 

Αξίζει να δούμε ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο που αναφέρεται στις εμπειρίες της απο την εφαρμογή στη πράξη της απόφασης της 5ης ολομέλειας του ΚΚΕ, περί αυτοδιάθεσης της "Μακεδονίας".

Το καλοκαίρι του 1948 η ρήξη μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Γιουγκοσλαβίας και η αποπομπή της τελευταίας απο την Κομινφόρμ διέσπασε και τους Σλαβομακεδονες κομμουνιστές, πολλοί απο τους οποίους αρνήθηκαν να καταδικάσουν την τιτοϊκή Γιουγκοσλαβία και διεχώρισαν την θέση τους απο αυτή του ΚΚΕ. Σλαβομακεδόνες όπως ο Γκότσε και άλλοι εγκατέλειψαν το Βίτσι και πέρασαν στην Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας. Απο τον ραδιοσταθμό των Σκοπίων καλούσαν με εκπομπές τους Σλαβομακεδόνες του ΔΣΕ να εγκαταλείψουν τον αγώνα, να μη σκοτώνονται άδικα και να μην έχουν εμπιστοσύνη στο ΚΚΕ και να περάσουν στη ΛΔΜ για να σωθούν απο τον πόλεμο.
Το ΚΚΕ στην προσπάθειά του να διατηρήσει την επιρροή του ανάμεσα στους Σλαβομακεδόνες, άλλαξε την πολιτική του πάνω στο Μακεδονικό και έκανε αναφορά σε προοπτική για πλήρη εθνική αποκατάσταση του σλαβομακεδονικού λαού, στην 5η Ολομέλεια τον Φεβρουάριο του 1949.
Τον Οκτώβριο όμως του ίδιου έτους το ΚΚΕ θ'εγκαταλείψει την θέση του στην 5η ολομέλεια και με αποφάσεις της 6ης ολομέλειας επανέφεραν την παλαιά θέση περί ισοτιμίας των πολιτών σε μια ελεύθερη Ελλάδα ενώ ταυτόχρονα κατηγορούσαν τον Τίτο για ιμπεριαλιστική διάθεση απέναντι στην Ελληνική Μακεδονία. Η αναγνώριση όμως αυτή του λάθους  ήρθε αργά! Στα μάτια πολλών Ελλήνων της εποχής το ΚΚΕ με την απόφαση αυτή επιβεβαίωσε αναδρομικά τις κατηγορίες που επι χρόνια αντίκρουε, ότι δηλαδή ήταν έτοιμο να παραχωρήσει εδάφη της ελληνικής Μακεδονίας στους βόρειους γείτονες. Ο Οκτώβριος του 1946 μπορεί να θεωρηθεί τομή στην ιστορία του εμφυλίου πολέμου καθώς εκτός απο την συμμαχία ΝΟΦ και ΚΚΕ, τότε ιδρύεται το Γενικό Αρχηγείο του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ),ενώ παράλληλα η ελληνική κυβέρνηση άρχισε να καλεί σειρές εφέδρων στο στρατό.

Ο στρατάρχης Γιόζιτ Μπροζ Τίτο, αρχηγός των Γιουγκοσλαβικών παρτιζάνων

Αν και το ΚΚΕ κατηγορήθηκε έντονα απο την κυβερνητική παράταξη ότι η συμμαχία του με το ΝΟΦ είχε σαφή στόχο την παραχώρηση της Μακεδονίας στην Γιουγκοσλαβία, κανένα ντοκουμέντο δεν έχει εντοπιστεί που να βεβαιώνει ότι το ΚΚΕ συγκατατέθηκε επίσημα στην παραχώρηση της ελληνικής Μακεδονίας στον Τίτο, ως αντάλλαγμα της γιουγκοσλαβικής βοήθειας.

Βασικό χαρακτηριστικό των εξελίξεων της δεκαετίας του '40 ήταν η έντονη δυσπιστία μεταξύ των βασικών πολιτικών πρωταγωνιστών του Μακεδονικού ζητήματος, ιδίως μεταξύ των ΚΚ της Ελλάδας, της Βουλγαρίας και της Γιουγκοσλαβίας. Τόσο το ΚΚΕ όσο και το ΚΚΒ δεν ήθελαν να εκτεθούν απένταντι στις κοινωνίες των χωρών τους, συναινώντας σε αλλαγή των συνόρων των χωρών τους. Ακόμη πιο έντονη ήταν στο ελληνικό πλαίσιο η αμοιβαία καχυποψία μεταξύ του ΚΚΕ και του αντικομμουνιστικού στρατοπέδου.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης και η ανικανότητα συννενόησης της πολιτικής ηγεσίας των δύο πολιτικών στρατοπέδων συντέλεσε αποφασιστικά στην αιματηρή εξέλιξη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου με το Μακεδονικό ν'αποτελεί ένα απο τα κεντρικά ζητήματα της διαμάχης!

Συνεχίζεται...
Βασισμένο στην μελέτη του Βλάση Βλασίδη
 Επίκουρου καθηγητή στο Τμήμα Βαλκανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας
Χρησιμοποιήθηκε η βιβλιογραφία:
Aνδριώτης Ν. Το Ομόσπονδο κράτος των Σκοπίων και η γλώσσα του. Θεσ/νίκη 1989
Βλασίδης Βλάσης Στη μεθόριο Ελλάδας-FYROM-Θεσσαλονίκη 2010
Brown Keith Τα παιδιά-παππούδες της Μακεδονίας Διεθνικές πολιτικές μνήμης εξορίας και επιστροφής 1948-1998
Γούναρης Βασίλης Emigration from Macedonia in the early Twentieth Century journal of Modern Greek studies 1989
GRDEV KONSTANTIN,Bulgarskata emigratsija v Kanada, Sofia 1994
Ιωαννίδου Αλεξάνδρα Τα σλαβικά ιδιώματα στη Μακεδονία Γλωσσολογικές προσεγγίσεις και πολιτικές αποκλίσεις
Κατσάνος Κων/νος Πρόσφυγες, προσφυγικές μνήμες και αλυτρωτισμός στην ΠΓΔΜ
Κεντρωτής Κυριάκος Βουλγαρία
Θάνος Βερέμης Βαλκάνια  Απο τον διπολισμό στην νέα εποχή
 Κοππά Μαριλένα Μια εύθραυστη Δημοκρατία
Κωφός Ευάγγελος NATIONALISM AND COMMUNISM
Κωφός Ευάγγελος  The making of Yugoslavia's People's Republic of Macedonia, Balkan studies
Mαυρογένη Σταυρούλα Η εκπαιδευτική πολιτική των νοτιοσλαβικών κρατών μετά τον σοσιαλισμό
Μιχαηλίδης Ιάκωβος Σλαβομακεδόνες πολιτικοί πρόσφυγες στην γιογκοσλαβική Μακεδονία
Τaskovski Dragan Radjanjelo na Makedonska Nacijia SJOPJE 1967 
κ.ά