Ο ερημίτης του κόσμου...

 "Σαν νά 'χανε ποτέ τελειωμό τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου.!

Είπε με την λεπτή φωνούλα της και γύρισε το φλυτζανάκι του καφέ ανάποδα απάνω στο πιατάκι.
-Γιαγιά ξέρεις να λες τον καφέ? ρώτησε η δωδεκάχρονη και σπίθισαν τα ματάκια της απο πονηρεμένη περιπαιχτική διάθεση
-Τι λες παιδάκι μου, οι καφέδες και τα χαρτιά είναι της σολομωνικής...κάνω εγώ τέτοια πράγματα?
-Τότε γιατί γυρνάς το φλυτζάνακι ανάποδα αμέσως μετά την τελευταία γουλιά καφέ?
Το γυρνάς και θα το διαβάσεις αργότερα, όταν εγώ θα φύγω...
-Πα, πα πα  τι είναι αυτά που λες  γιατε μένα?
Ετσι κατά το συνήθειο...όπως τόκανε η μάνα μ'  και το Ουρανιώ.
΄-Ουρανιώ την λέγανε την δική σου γιαγιά?
-Ουρανιώ...ναι αχ ! όχι λάθος λάθος στα' πα...ανασήκωνε το βλέμμα της απο το εργόχειρο , ανέβαζε το δεξί φρύδι ψηλά και άρχιζε ν'αναφέρει  όλο το γενεαλογικό κλαρί των γυναικών της οικογένειας.
Η Νεραιδούλα η Μανιάτη έκανε το Ουρανιώ, το Ουρανιώ γέννησε τ'Αμυγδαλιώ, τ'Αμυγδαλιώ το Κοντυλιώ, το Κοντυλιώ την Μαριγούλα, η Μαριγούλα την μάνασ' και η μάνασ' εσένα το βάσανο πούρχεσαι κάθε μεσημέρι και μου τριβιλίζεις το κεφάλι μ'  και δεν μ'αφήνεις ήσυχη να τελειώσω την δουλειά μ...  έλεγε και μέσα σε πνιχτά γελάκια χαμήλωνε το βλέμμα πάνω στην "δουλειά της" όπως συνήθιζε να αποκαλεί όλα τα εργόχειρα που κεντούσε  καθημερινά με ρυθμούς ολοήμερης εργασιακής υποχρέωσης, κατάλοιπο των ακατάπαυστων ωρών εργασίας της ζωής της, πάνω απο το βελόνι όπως συνήθιζε να αναφέρει μ'αυτό, το επάγγελμα της μοδίστρας.
-Γιαγιά αυτό που είπες προηγουμένως-πώς τόπες αλήθεια-τα πάθια και οι καημοί του κόσμου, τι ωραίο που ήταν ...μ'αρεσε! Πώς ακριβώς τόπες?
-Α! αυτό δεν είναι δικό μου. Είναι κουβέντα πούγραψε ο κυρ-Αλέξανδρος! Ξέρεις για ποιον κυρ-Αλεξανδρο σου μιλώ...τον Αλέξανδρο του νησιού μου! Τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, τον Άγιο των Γραμμάτων!

Η Μάνα μ' συχνά μου ανέφερε πως μια μακρινή συγγένεια την εδενε μαζί του...τον θυμούμαι καλά.
-Θυμάσαι τον Παπαδιαμάντη? Αλήθεια? Τόσο μεγάλη είσαι γιαγιά?
-Γεννήθηκα στα 1888. Ο κυρ-Αλέξανδρος, πέθανε τον Γενάρη του 1911. Ήμουν αρκετά μεγάλη  κοπέλλα και τον θυμούμαι σχεδόν τυφλό, υποβασταζόμενο απο τις δύο γεροντοκόρες αδελφές του, να προχωρούν μέρα μεσημέρι κρατώντας φανάρι.
Λέγανε πως τάχε λίγο χάσει τα λογικά του. Ίσως και νάταν κάτω απο την επήρρεια του αλκοόλ. Τα έτσουζε ο κυρ-Αλέξανδρος. Το κρασάκι ήταν η αδυναμία του.
Περιφερόταν σχεδόν ρακένδυτος. Ο πατέρας του ήταν παπάς και έκανε πολλά παιδιά .
9 τον αριθμό μούλεγε η μάναμ'. Πολλά απ'αυτά πέθαναν γρήγορα.
Εγώ γνώρισα μόνο τις τρείς αδελφές του οι οποίες του  παραστάθηκαν με αφοσίωση, σε όλες τις δύσκολες στιγμές και στις αρρώστιες του, σαν μάνες! Ήταν φιλάσθενος.
Στο νησί μας, υπήρχε ένα μοναστήρι. Η μονή του Ευαγγελισμού.
Εκεί φοιτούσαν  πολλά παιδιά ιδίως τα παπαδοπαίδια

 Ο Αλέξανδρος τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε εκεί.
Τις δύο πρώτες τάξεις του  Ελληνικού Σχολείου ή Σχολαρχείου όπως το λέγαμε τότε, τις έβγαλε κι'αυτές στο νησί μας, μαζί με τον ξάδελφό του  Αλέξανδρο Μωραιτίδη, κατοπινό ανταγωνιστή του στα γράμματα και την λογοτεχνία.
Λέγανε λοιπόν πως ως μαθητής ο Αλέξανδρος ήταν συνεσταλμένος και ντροπαλός.
Απο την αρχή όμως ξεχώρισε για την εξυπνάδα και επιμέλειά του. Ήταν πολύ καλός μαθητής. Μόνο στα αριθμητική είχε χαμηλό βαθμό.
Την τελευταία τάξη αναγκάστηκε να πάει να την  βγάλει δίπλα  στην Σκόπελο, γιατί ο δάσκαλός του έφυγε απο το νησί.
Στην συνέχεια ο πατέρας του τον έστειλε γυμνάσιο στην Χαλκίδα και νομίζω πως  το τελείωσε στο Βαρβάκειο της Αθήνας.
Η οικογένειά του φτωχή οπότε αναγκάστηκε απο μικρός να παραδίδει μαθήματα και να προγυμνάζει τους μικρούς μαθητές, έτσι ώστε να κερδίζει το ψωμί του.
Γράφτηκε και στο Πανεπιστήμιο στην Φιλοσοφική Σχολή, την οποία όμως δεν την τελείωσε, δεν κατάφερε να πάρει το δίπλωμά του, γιατί η φτώχεια και η ασθενική του κράση τον εμπόδισαν.
 Αυτό στάθηκε μαράζι για τον  πατέρα του, που τον περίμενε ο φτωχός να γυρίσει καθηγητής στο νησί για να βοηθήσει και τις αδελφές του.
Γνώριζε πολύ καλά Γαλλικά αλλά και Αγγλικά. Τα γαλλικά τάχα μάθει και γω  στις Καλόγριες.
Υπήρχαν μοναστήρια με καλόγριες που μιλούσαν την γαλλική, στην Σκιάθο και πολλά παιδιά ευπόρων οικογενειών ιδίως καπετανέων όπως ήμουν κι'εγώ, φοιτούσαν εκεί και μάθαιναν ξένες γλώσσες.
΄Αρχισε λοιπόν να κάνει μεταφράσεις γιατί εκείνοι την εποχή λίγοι γνώριζαν  ξένες γλώσσες τόσο καλά όσο εκείνος.
 Όμως οι απολαβές του δεν ήσαν τόσο μεγάλες και αναγκαζόταν να ζει φτωχικά, λιτοδίαιτα.

Δούλεψε και ως δημοσιγράφος στην εφημερίδα Ακρόπολη.
Εκείνη την περίοδο κατάφερε να δει περισσότερα χρήματα στα χέρια του.
Τα μοίραζε όμως όλα στους φτωχούς. Πολλοί φτωχοί  της Σκιάθου βοηθήθηκαν απο τα χρήματα  που έστελνε στους γονείς του και στην εκκλησία του νησιού για να μοιραστούν σε χήρες κι'ορφανά.

 Γενικά στην ζωή του ήταν κλειστός άνθρωπος, σχεδόν απλησίαστος.
Τού άρεσε η μοναξιά και η απομόνωση μέσα στα βιβλία του.
Ελάχιστους φίλους είχε.
Καθε τόσο όταν τον κούραζε η αδικία του κόσμου στην Αθήνα, έφευγε και γυρνούσε πίσω στο νησί μας για  να πάρει δύναμη να πιάσει την  πέννα του και να εξιστορίσει με τον τρόπο που μόνο αυτός γνώριζε τις αναμνήσεις, τους θρύλους, την φτώχεια και τους καημούς του κόσμου!
Εζησε βασανισμένη ζωή.  Η εντατική εργασία, το ξενύχτι και προπάντων το κρασάκι που σιγά-σιγά του έγινε πάθος, το τσιγάρο και η καθημερινή υπερβολική κούραση του κατάστρεψαν την υγεία και  τον έφεραν γρήγορα στο θάνατο.

Μέσα στα διηγήματά του θα συναντήσεις όλες τις ομορφιές του νησιού μου, τις ρεματιές, τα καταπράσινα υψώματα, τις  χρυσές αμμουδιές της,  τους γκρεμούς, τις σπηλιές τα γαλήνια ακρογυαλια της , τα λαλάρια της μοναδικά βότσαλα στο κόσμο όλο!

Θα συναντήσεις όμως και τα βάσανα και τις έγνοιες των ανθρώπων της, που μεγαλώνοντας στην ψυχή του γίνονται στοιχειά(στειά) ασυγκράτητα και ξεχύνονται μέσα απο την πέννα του με την μορφή των ηρώων του που δεν είναι άλλοι απο τον ψαρά,τον αγρότη, τον παπά τον πολυφαμελίτη που παρατά την οικογένεια και γίνεται μετανάστης, την αναξιοπαθούσα χήρα και τ'άμοιρα τα ορφανά αλλά και τις κακές μάγισσες καφετζούδες , χαρτορίχτρες  και κάθε λογής αγύρτισσες.
Και όταν πια τελειώνουν  οι παιδικές του αναμνήσεις, τότε παίρνει τα θέματα του από τη ζωή των φτωχογειτονιών της Αθήνας.
Πολλοί τον ονόμασαν Ντοστογιέφσκι της Ελλάδας κι'αυτό γιατί η περιγραφή του ήταν πάντα τόσο διεισδυτική  μέχρι τα κατάβαθα της ψυχής.
Βαθειά θρησκευόμενος ... έγραψε και ποιήματα θρησκευτικής έμπνευσης, που εξυμνούν τη μητέρα του και την Μητέρα του Κόσμου όλου, την Παναγία.
Ολόκληρη η  θεωρία  του περικλείεται στα παρακάτω λόγια  που έγραψε: «Το έπ έμοι, ενόσω ζω, και αναπνέω καί σοφρωνώ, δεν θα παύσω να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ' έρωτος την φύσιν, καί να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά ήθη».
Η καθαρεύουσα γλώσσα πού χρησιμοποιεί, δεν σε δυσκολεύει σχεδόν καθόλου, γιατί μέσα σ'αυτήν  βάζει πολλά λαϊκά στοιχεία, με αποτέλεσμα η καθαρεύουσα να γίνεται αντιληπτή και οικεία.
Λίγο πριν το θάνατό του έγραψε και διηγήματα στη δημοτική γλώσσα.
Θάταν τέλη του Μάρτη  του 1908  όταν επέστρεψε στο νησί.
Όπως είπε χαρακτηριστικά δεν άντεχε άλλο την πόλη της δουλοπαροικίας και των πλουτοκρατών.
Τότε τον ενθυμούμαι εντονώτερα. Η υγεία του είχε κλονιστεί, η τύφλωση είχε σακατέψει την ψυχολογία του και βεβαια τον σταμάτησε απο την αγαπημένη συγγραφή του.
Εκέινη την περίοδο τον θυμούμαι πολύ καλά να σαν νάταν τώρα... να σηκώνεται πολύ πρωί και να φέρνει βόλτες στην ακρογιαλιά με το φανάρι στο ένα χέρι, σαν τον Διογένη, φορώντας πάντα τα  μικρά ολοστρόγγυλα γυαλάκια του. Απ'τ'αλλο χέρι στηρίζονταν στο μπαστουνάκι του συνοδευόμενος πάντα απο τις αδελφές του.
Στην συνέχεια πέρναγε απο την βρύση και κατέληγε απέναντι απο το σπίτι μας στην εκκλησία.
Πρέπει να πέρασαν κανα δυο χρόνια απο τότε που γύρισε με σακατεμένη την υγεία του, όταν τον Γενάρη του 1911, το κακό νέο εξαπλώθηκε σαν σύννεφο πάνω απο την Σκιάθο.
Ο κυρ-Αλέξανδρος απόθανε. Θυμάμαι την κηδεία του, όλο το νησί  είχε βυθιστεί στο πένθος.
Τον έκλαψαν μέχρι και οι πέτρες μας, τον έκλαψε όμως και  η Ελλάδα ολάκερη !

 Έγιναν επίσημα μνημόσυνα στην Αθήνα, στην Πόλη, στην Αλεξάνδρεια κι άλλου.
Οι ποιητές μας του έγραψαν εγκωμιαστικά τραγούδια (Μαλακάσης, Πορφυράς κ.α.) και τα φιλολογικά περιοδικά της εποχής εξέδωσαν τιμητικά τεύχη, αφιερωμένα στη μνήμη του.
 Αργότερα  ο Ελευθερουδάκης εξεδωσε τα «Απαντα» τα οποία και σας τ'αγόρασα να τα διαβάσετε με τον αδελφό σου.
Το 1925 γίνεται ή γιορτή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του στη Σκίαθο και τότε επισκεφτήκανε τη Σκιάθο τετρακόσιοι Γάλλοι διανοούμενοι, που μαζί με εκατόν πενήντα Έλληνες λογοτέχνες και άλλους θαυμαστές του, μίλησαν μπροστά στην προτομή του για το έργο του Γάλλοι καί Έλληνες.
Μερικοί φίλοι του δημοσιογράφοι: ο Γαβριηλίδης, ο Καμπούρογλου, ο Κορομηλας, ο Ζερβός, ο Δημ. Χατζόπουλος που είχε και την φήμη του Μποέμ, είναι οι πρώτοι που μίλησαν ανεπιφύλακτα και εγκωμιαστικά για το έργο του.
Όλοι όμως οι άλλοι και κυρίως οι κριτικοί λογοτέχνες: ο Ροΐδης, ο Βλάχος, ο Μητσάκης, ο Δαμβέργης, ο Κονδυλάκης, ο Ξενόπουλος, ούτε λέξη δεν είπαν  για το έργο του.
Δεν τον συμπάθησαν  για την γλώσσα της καθαρεύουσας που χρησιμοποιούσε.
Μόνο ο Γαβριηλίδης έγραφε για τον δικό μας κυρ-Αλέξανδρο: «Δεν είναι απλός διηγηματογράφος, είναι πνευματικός και ηθικός εργάτης, αγωνιστής της προόδου, της ενημερώσεως, της δικαιοσύνης...».
 Αυτός ήταν ο Παπαδιαμάντης!

 Ενας μεγάλος πνευματικός άνθρωπος, που έζησε μια λιτοδίαιτη ζωή, ζωή που σχεδόν τον αγίασε. Συντροφιά είχε την  απέραντη αγάπη των  φτωχών ανθρώπων του νησιού μας.
΄Ερωτάς του στάθηκε η φύση.
Παρηγοριά του πάντα στάθηκε η θρησκεία, η περισυλλογή στην μοναξιά του και το άρωμα της τέχνης της συγγραφής του.
Μοναδική λατρεία η προσήλωσή του  στις παραδόσεις, τα ήθη καί τα έθιμα της πατρίδας μας.

Αντε τώρα πήγαινε άνοιξε τα άπαντα που σας αγόρασα και μη ξεχάσεις να διαβάσεις:
τη "Φόνισσα", το " Όνειρο στο κύμα"τη "Στρίγγλα Μάνα", τους Εμπόρους των Εθνών,την Γυφτοπούλα, το Χριστόψωμο, την Μαυρομαντηλού, τον φτωχό άγιο, τ'αγια και πεθαμένα,τ'αγνάντεμα,τις  μάγισσες, το ενιαύσιον θύμα, την φαρμακολύτρια, το μοιρολόγι της Φώκιας, το άνθος του γυαλού, την Σταχτομαζώχτρα, στον Χριστό στο Κάστρο και τόσα τόσα  άλλα ποιήματα αλλά κυρίως πεζογραφήματα, μέσα στα οποία θα διακρίνεις τον πλούσιο συναισθηματικό κόσμο του και την απέραντη, τρυφερή αγάπη του για τον ΄Ανθρωπο!


ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠ'ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΑΛ.ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ 
ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΟΠΙΤΙΣΑΣ ΤΟΥ  ΚΑΙ ΓΙΑΓΙΑΣ ΜΟΥ